Ekologiczne wyzwania i rozwiązania: Rola recyklingu i zero waste
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2020 r. gospodarstwa domowe produkują 10,4 mln ton odpadów komunalnych rocznie, przemysł w tym samym czasie wytwarza aż 109,5 mln ton śmieci!
Konieczne są zatem działania związane z ponownym użyciem materiałów tzw. recykling. Metale, tworzywa sztuczne, szkło oraz papier nie muszą zalegać setki lat na składowiskach. Mogą zostać przetworzone na nowe produkty lub energię. Z odpadów komunalnych można stworzyć paliwo alternatywne i wykorzystać na cele energetyczne.
Celem recyklingu jest maksymalizacja ponownego wykorzystania materiałów odpadowych, z uwzględnieniem minimalizacji nakładów na ich przetworzenie, przez co chronione są surowce naturalne, które służą do ich wytworzenia oraz surowce służące do ich późniejszego przetworzenia.
Odpady komunalne inaczej zwane odpadami bytowymi – stałe i ciekłe odpady związane z nieprzemysłową działalnością człowieka powstające w gospodarstwach domowych, obiektach użyteczności publicznej oraz obsługi ludności. Odpady obecnie stanową bardzo poważny problem, nie tylko w Polsce, ale na całym świecie ich liczba stale rośnie z każdym rokiem, dlatego tak ważne jest wprowadzenie hierarchii postępowania z odpadami w celu ich jak najmniejszej minimalizacji.
Tworzywa sztuczne, obecnie stanowią jedno z najpoważniejszych wyzwań środowiskowych i gospodarczych na całym świecie. Niestety plastik się rozpada na mniejsze cząstki zwane mikroplastikiem, najnowsze badania i obserwacje wskazują na jego obecność w powietrzu, wodzie deszczowej, pitnej oraz w niektórych produktach spożywczych.
Zero waste to unikanie marnotrawstwa w każdym tego słowa znaczeniu.
Jest to nie tylko życie bez odpadów, ale też powstrzymywanie się od używania w nadmiarze niemal wszystkich zasobów. Zero waste to hierarchia postępowania z dostępnymi zasobami nakierowana na ekonomicznie i ekologicznie zrównoważone korzystanie z nich.
W ramach idei zero waste można wyróżnić zasadę 8R – wywodzi się z ona z zasady 3R: Reduce (Unikaj), Reuse (Używaj ponownie), Recycle (Utylizuj).
Jak wygląda selektywna zbiórka odpadów komunalnych
Od 1 lipca 2017 r. wdrażany jest Jednolity System Segregacji Odpadów (JSSO) obowiązujący na terenie całego kraju. Od tego czasu odpady komunalne zbierane są w podziale na cztery główne frakcje + odpady zmieszane:
- PAPIER (kolor niebieski),
- METALE I TWORZYWA SZTUCZNE (kolor żółty),
- SZKŁO (kolor zielony*)
- BIO (kolor brązowy).
* Jeżeli frakcję zbiera się w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, to stosuje się:
- szkło bezbarwne (kolor biały),
- szkło kolorowe (kolor zielony).
Oddzielić surowce od odpadów, które nie nadają się do powtórnego przetworzenia to główna zasada Jednolitego Systemu Segregacji Odpadów (JSSO). Surowce, które należy oddzielić, czyli posegregować to: metale i tworzywa sztuczne (plastik), papier, opakowania szklane i odpady biodegradowalne (bioodpady, odpady zielone). W niektórych jeszcze polskich gminach jest konieczność rozdzielania szkła białego i kolorowego.
Recykling, czyli przetwarzanie odpadów pozwala uzyskać najbardziej pełnowartościowe surowce do ponownego przetworzenia. Odpady które można poddać recyklingowi to: metale i tworzywa sztuczne (plastik), papier, opakowania szklane. A z bioodpadów można zrobić kompost.
Przy segregacji bezwzględnie trzeba pamiętać o odpadach niebezpiecznych, do których zaliczają się zużyte baterie i akumulatory, przeterminowane lekarstwa, zużyte świetlówki, odpady po żrących chemikaliach (np. środkach ochrony roślin), a także zużyty sprzęt RTV i AGD (tzw. elektroodpady). Tych odpadów nie wolno wyrzucać do pojemników na odpady zmieszane. Można je oddać w specjalnie wyznaczonych punktach w sklepach i aptekach, a także w tzw. PSZOK-u (Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych), zorganizowanym przez gminę.
Warto przyjrzeć się niektórym rodzajom odpadów.
- Karton po mleku to przykład opakowania wielomateriałowego. Wyrzucamy go do pojemnika na metale i tworzywa sztuczne.
- Obierki warzyw i owoców najlepiej przeznaczyć na kompost. Jeśli nie masz przydomowego kompostownika, wyrzuć je do pojemnika na odpady biodegradowalne (BIO).
- Odpadów nie trzeba myć przed wyrzuceniem do pojemnika na odpady segregowane – jednakże należy je opróżnić. Surowce zostaną umyte na późniejszym etapie recyklingu, sortujmy je więc i wyrzucajmy do odpowiednich pojemników.
Prawidłowa segregacja odpadów komunalnych = selektywna zbiórka odpadów komunalnych
Szczegółowe informacje dotyczące prawidłowej segregacji sprawdzisz na stronie internetowej swojej gminy, możesz też skorzystać z informacji jakie przygotowało Ministerstwo Środowiska na stronie www.naszesmieci.gov.pl. Niektóre gminy lub firmy, które obsługują gminy pod kątem odbioru odpadów mają specjalne wyszukiwarki, dzięki nim znajdziesz odpowiedź do którego kosza powinien trafić odpad, z którym masz problem.
Elementem obligatoryjnych zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia czystości i porządku na jej terenie będzie też tworzenie punktów selektywnego zbierania. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gminy tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych.
Jeżeli oddzielimy odpady surowcowe od resztek jedzenia, to mają one szansę na ponowne przetworzenie. Posegregowane odpady przestają być śmieciem – stają się surowcem wtórnym, który można przetworzyć, czyli poddać recyklingowi.
Szkło i metal to materiały permanentne mogą być przetwarzane nieskończoną ilość razy. Produkcja aluminium z rud jest bardzo droga, a złoża boksytu nie odnawiają się. Dzięki recyklingowi szkła możemy ograniczyć zużycie piasku, dolomitu i sody. Tworzywa sztuczne powstają z pochodnych ropy naftowej. Zamiast zużywać ropę, której zasoby są ograniczone i której wydobycie jest bardzo kosztowne, tworzywa sztuczne można ponownie wykorzystać – jako wysokokaloryczne źródło energii lub jako surowiec wtórny. Plastik może być też przetwarzany, powstają z niego namioty, plecaki czy buty. Przetwarzanie papieru to oszczędność drzew.
Recykling zaczyna się w naszych domach, u źródła segregacji. Pozwala na oszczędność energii, surowców i ochronę środowiska. Każda wykorzystana ponownie szklana butelka to oszczędność energii potrzebnej do oświetlenia pokoju żarówką przez 4 godziny. Przetworzenie tony aluminium to oszczędność 4 ton boksytu i 700 kilogramów ropy naftowej. Poddane recyklingowi odpady to także mniej wysypisk.
Jeden z najpowszechniejszych mitów na temat segregacji śmieci to przekonanie, że posegregowane odpady trafiają do jednej śmieciarki, która wszystko miesza – tymczasem to się zmieniło. Nowoczesne pojazdy odbierające posegregowane odpady mają zazwyczaj podział na różne przegrody, do których trafiają poszczególne odpady. Inne rozwiązanie to odbieranie każdego typu odpadów przez inną śmieciarkę.
Segregowanie odpadów przynosi korzyści finansowe – segregując, płacimy mniej za odbiór śmieci. Jeśli będziemy pozbywać się odpadów jedynie w formie zmieszanej, rachunek za odbiór śmieci będzie kilkakrotnie wyższy.
